باور کردنش سخته

 آمدند، بلی، آمدند سرانجام، لشکر خون آشام و غارتگر و تباهگر. این را می شد حدث زد از همان وضعیت رو به وخامت در ماه مه و جون، ماه جولای که به اوج خود رسید. حالا می گویند ارتش کشور جنگ نکرد. با دست بسته چطور می شود جنگ کرد؟ این پیر خرفت و اطرافیان فاشیستش نمی گذاشتند جنگ صورت بگیرد. اکثر کسانی که می خواستند جنگ کنند و علیه هجوم طالبان بیاستند کنار گذاشته شدند. آنها را قبل از اینکه به سن بازنشستگی برسند بازنشسته کردند و بعضی های دیگر را تغییر و تبدیل کردند و بعضی ها هم از کار برکنار شدند.

حالا می شینند دنبال تیوری پردازی می گردند. سقود دولت حتمی بود فقط این نارسیسیست مریض دو پا را در یک موزه کرده بود. نمی گذاشت اردو جنگ کند. خیزش های مردمی را سرکوب کردند. اصلحه ندادند مبادا که فردا روز بلای جان شان شوند ولی همین آدم ها ظاهرا از سقود دولت به دست طالبان راضی بودند. این است زمانه ما و خلاصه داستان.

0 comments Posted by Nasim Fekrat

اکبر خراسانی

سال ۲۰۱۱ در کالج برای اولین بار با کارهای اکبر خراسانی آشنا شدم. مصاحبه ای او را در یوتیوب به زبانی اوکراینی/روسی دیدم. این شعری پاین از اوست. داستان مهاجرین در کل اما داستان مهاجر انسان هزاره بخصوص داستان این شعر اکبر است. این شعر را باید با صدای خود اکبر شنید، چند بار، تا به عمق معنی که لحن و نوا آنرا برای فهم قابل دسترس می کند، پی برد. من را خیلی تحت تاثیر قرار داد. همان حس را امروز داشتم که بعد از ۱۰ سال دوباره این مصاحبه اش را دیدم و این شعر را چند بار شنیدم.
 
خوار شدم،
 زار شدم
در روز روشن تار شدم

زهری چکید در گوش من
ربود عقل و هوش من

سنگ ها فتاد،
کوه ها فتاد بالای من
ریزه ریزه گشت جانم،
استخوانم

سیلی آمد،
 مرا برد،
غرق آن دریا شدم
ناگاه به خود آمدم،
دیوانه و رسوا بودم.

امروز در تویتر دیدم که اکبر عکس بصیر را نقاشی کرده. به یادش افتادم. نمیدانم کجاست اما میدانم رنج مهاجرت او رها نکرده، همینطور که ما را رها نکرده. رفتم سراغ مصاحبه او و این شعر را چند بار شنیدم.

0 comments Posted by Nasim Fekrat

یادی از مامای از دست رفته ام

امروز، از روی اتفاق، قطعهء سوزناکی Poemas De Bar, Op.12 از جولین دی له چیکه (Julien de la Chica) و بعد قطعه ای "عبور از ماسه ها" (crossing the sands) از آلبوم "ریشه های جنبش" (the roots of the movement) ساخته پالین آلیویروس (Pauline Oliveros) را میشنیدم. تلفنم را برداشتم، دیدم پیامی از عقیله خواهرم رسیده است: "رمضان مامای از دنیا رفته." همانطور که به این پیام کوتاه نگاه می کردم، تصورات و خاطرات کودکی ام هجوم آوردند، بردند مرا به کوه ها و دره های هزاره جات؛ بردند مرا به خانه مامایم، خانه ای گِلی، در "پقیرو" در پایجلگه، خانهء محقری با دیوارهای سنگی با بنیه چوب و سقف گلی، طرف شمال غرب آن، مزارع گندم قرار داشت که در حاشیه آن چندتا باغ میوه بود.

آن زمان که امنیت بود و زمین مثل امروز گرم نشده بود، همه جا سبز بود، آب از هرجای سرازیر بود، همه سیر بودند چه انسان و چه حیوان. نمیدانم از آن همه سرسبزی چیزی باقی مانده است یا نه اما در خاطرات من جلگه، جایی بود که ماماهایم زندگی می کردند، جایی که مزارع و سبزه زارهایش همه جاه را پوشانیده بود، آب از هر جایش سرازیر بود، جویبارهایش هنوز از غرش و قلقل آب پر بود، در چمن زارها و جلگه هایش دختران زیباروی قدم میزدند. همه چیز خوش بود و طربناک. من هر جایی که مادرم میرفت او را دنبال می کردم. او چندین برادر داشت. آنها تکیه گاه کلانی بود برای مادرم. احساس تنهایی نمی کرد. هرگاه با پدرم دعوا می کرد، سراغ برادرانش را میگرفت. آنها پشتیبان مادرم بودند. رمضان که ما برش "ربضان" می گفتیم، پسر برادر مادرم بود. او دیروز بر اثر حمله قلبی در قریه از دنیا رفت. ما او را مامای می گفتیم. مادرم او را "چِم اَمَّیْ" می گفت. اگر زنده بودی قلبش می شکست چون ربضان را زیاد دوست داشت. همیشه میگفت "ربضان چم امی یه، نشانی برار مه یه." آن نشانه برار "اَمَّیْ" دیروز رخت بربست.

ربضان قدی بلند، ابروهای پرپشت، صورت کشیده و جذابی داشت. به گفته ایرانی ها او آدم با ریش و بروت حسابی بود. یک دانه دو دانه تار نبود، صم صحی ریش و بروت داشت. به همین خاطر، او را "ربضان بلوچ" هم می گفتند. آدم مهربانی بود. در کودکی یک بار کسی مرا در بازار دیبه اذیت کرد. رفتم به او گفتم که مامای مره فلانی زد. مرا گرفته برد پیش مادر و پدر آن بچه، گفت اگه امدفه نسیم را غرض بگری از خود بوگی از مه نه. از آن روز به بعد کسی مرا اذیت نکرد. سیب جمع می کرد به مادرم می داد که ببر برای بچایت. روابطش با پدرم خوب نبود. البته پدرم با هیچکس روابطش خوب نبود. همه ما از این جهت رنج می بردیم. ربضان آدم مهربان و خوش برخوردی بود. از او سه بچه و دو دختر به جا مانده اند. آرزو می کردم او را روزی از نزدیک ببینم و در بغل بگیرم. چه افسوس شد آرزوهای که هرگز تحقق نیافت! چه افسوس دنیایی که آدم ها در آرزوها می زیند و می میرند!

من باید برگردم آن قطعه سوزناک و غمگین "عبور از ماسه ها" را به یاد "چِم اَمَّیْ" مادرم حوا چندین بار بشنوم تا روح و روانم را از ماسه ها عبور دهم.

0 comments Posted by Nasim Fekrat

آیا تظاهرات در آخر هفته در آمریکا بی فایده است؟

فکر میکنم بعضی ها فهم و درک درستی از جامعه و فرهنگ آمریکا ندارند. چیزهای ادعا میکنند و می نویسند که درست نیست، فقط برای خود شان جذاب است اما واقعیت ندارد. من جرئت و اعتماد به نفس این دسته از مردم را می ستایم اما فهم و شعور شان را نکوهش میکنم به این خاطر که دیگران را مسخره می کنند که روز آخر هفته تظاهرات کرده و وقت شان را هدر داده اند. می خواهم بگویم که نه خیر، غلط می فرمایید. چرا؟ بگذارید با استناد و چند سوال توضیح بدهم.

آیا تظاهرات در آخر هفته در آمریکا بی فایده است؟

نه خیر. خیلی هم تاثیرآور است. بزرگترین تظاهرات در واشنتگتن دی سی و سراسر آمریکا در روزهای آخر هفته صورت گرفته است و می گیرد. به این دلیل که آخر هفته روزهای تعطیلی است و جمعیت تظاهرات انبوه تر می شود. رسانه های تصویری و چاپی روزهای آخر هفته را گوش به زنگ هستند و حتی بعضی وقت ها گزارشگران در اطراف کاخ سفید و مقابل کانگرس پرسه می زنند. کلان ترین تظاهرات در روزهای آخر هفته صورت گرفته است. از آن جمله می شود به چند تای آنها اشاره کرد:

۱) "تظاهرات سرتاسری زنان" شنبه، ۲۱ جنوری ۲۰۱۷ - تعداد شرکت کننده: پنج و نیم میلیون نفر
۲) "تظاهرات سرتاسری زنان" شنبه، ۲۰ جنوری ۲۰۱۸ - تعداد شرکت کننده حدود ۲ میلیون نفر
۳) "تظاهرات سرتاسری برای زندگی ما" شنبه، ۲۴ مارچ ۲۰۱۸ - تعداد شرکت کننده حدود دو میلیون
۴) "تظاهرات سرتاسری برای علم" شنبه، ۲۲ اپریل ۲۰۱۷ - تعداد شرکت کننده: حدود ۱ میلیون نفر
۵) "تظاهرات فلسطینها" شنبه، تاریخ ۲۹ می ۲۰۲۱ - تعدا شرکت کننده: تقریبا ۱۰۰۰ نفر.

این ها فقط چند نمونه است، خود شما لیست تظاهرات در آخر هفته را در اینترنت بگردید. حتی می توانید روزهای آخر هفته اطراف کاخ سفید بروید ببینید در روز چندین گروه برای راهپیمایی صف می کشند. به این لیست نگاه کنید، اکثر راهپیمایی های هفته های آینده در روزهای شنبه و یکشنبه تنظیم شده است.

آیا کاخ سفید و کانگرس در روزهای آخر هفته تعطیل است؟
نه خیر! بر اساس روزنامه واشنگتن پست، رئیس جمهوران آمریکا چیزی بنام روز تعطیلی ندارند. برای آنها، همه روزهای هفته روزهای کاری اند. حتی روزهای که در سفر یا بیرون از کاخ سفید به هر دلیلی حضور دارند کارمندان کاخ سفید کار می کنند، گزارش لحظه به لحظه (از رویدادهای داخلی و خارجی و حتی از ماحول کاخ سفید) تهیه می کنند و به رئیس جمهور تلگراف می کنند.

هم چنین، برای قانون گذاران، روزهای آخر هفته، شلوغ ترین روزهای کاری است چون موکلین (constituents) اکثرا روزهای آخر هفته از وکیلان و نمایندگان شان دیدن می کنند. من خودم دو سال در واشنگتن دی سی کار کردم و عملا گروه های کوچکی از این موکلین را به دفاتر اعضای کانگرس هدایت کردم. اتفاقا، آخر هفته تنها روزهای است که اعضای کانگرس تماس مستقیم با مردم و موکلین شان پیدا میکنند در حالیکه در وسط هفته مشغول جنگ و جدل و سیاست بازی های درون حزبی اند. اینکه صدای اعتراض هزاره ها را کسی شنید یا نه یک موضوع جداگانه است.

پیشنهاد من این است که بهتر است یک مقدار حساس باشیم، به اطلاعات و احساس درونی (gut feelings) زیاد اعتماد نکنیم. این نوع اطلاعات و برخوردها سبب سوء تفاهم می شود و ما را از همدیگر دور می کند. به امید آنروزی که جرئت و اعتماد بنفس همراه شود با فهم و شعور جمعی.

0 comments Posted by Nasim Fekrat

به گلوله بستن مردم چرا؟

آخر شلیک کردن بر مردم ملکی و بیگناه بدخشان چرا؟  معترضان حتی اگر با سنگ و چوب شیشه های ساختمان دولتی را شکستانیده باشند و حتی آتش بر ساختمان شعله ور کرده باشند نیروهای دولت حق شلیک را ندارند. هیچ دلیل نمی تواند خشونت دولت اشرف غنی را توجیه کند. حادثه بدخشان نشانه استیصال حکومت غنی است که در واپسین روزهایش رسیده است. جگر آدم خون می شود از اینکه نه دولت به مردم بیگناه رحم می کند و نه هم تروریستانش. دولت که وظیفه اش مصئونیت جان مردم است حالا مردم را سلاخی می کند.

0 comments Posted by نسیم فکرت

نسل کشی علمی

فهم بعضی از قومگرایان و راسیست ها آنقدر پیچیده و تلطیف ناپذیر است که قتل عام هزاره ها را نمی خواهند بپذیرند. به گفتهء خود شان می خواهند نسل کشی هزاره ها را علمی درک کنند. شما با این تیپ از آدم ها با هر نوع منطقی وارد بحث شوید عبث است. چون نه آنها قانع می شوند و نه به حرف کسانی دیگر جز خود گوش می دهند. 

0 comments Posted by نسیم فکرت

مادران مردمان هزاره، سوگوارترین مادران تاریخ

امروز این تویت را دیدم. گاهی وقت است تنها تصویر نمی تواند گویای احوال ما باشد. به گفته سوزن زانتاک، تصویر برشی از یک لحظه ای است که نمی تواند ما را با رویداد نزدیک کند، برای پرکردن آن خلاء متن لازم است. در این تویت دقیقا آنچیزی که زانتاک مد نظرش بود اتفاق افتاده است.

بلی، درست گفتید! مادران مردمان هزاره، سوگوارترین مادران تاریخ اند. کافی است به ادبیات و آهنگ های که مادران هزاره سروده اند گوش کنید آنگاه به عمق دردی که سالهاست مادران هزاره از آن به خود می پیچد آگاه خواهی شد. با دیدن این تصویر و متن موجز قلبم درد گرفت.

مادران مردمان هزاره، سوگوارترین مادران تاریخ#StopHazaraGenocide pic.twitter.com/qnQaT5eS9P

— فلات ایران (@IranianPlateau) June 5, 2021

0 comments Posted by نسیم فکرت

استاد سرآهنگ: راگ اَزرَه

 دوست خوبم بصیر، امروز در مورد راگ ازره که یکی از ساخته های استاد سرآهنگ است پرسید. من اصلا تا هنوز نشنیده بودم که استاد چنین راگی ساخته است و آنهم نامش را "ازره" گذاشته باشد. در این ویدیو که معلوم نیست در چه زمانی در رادیو تلویزیون دولتی ثبت شده است، استاد سرآهنگ به سوال های عبدالوهاب مددی پاسخ می دهد. یکی از سوال ها این است که استاد شما هم راگ های اختراع کردید؟ استاد سرآهنگ در جواب میگوید، یک روز از جایی تیر می شدم. یکی از برادران هزاره آهنگی را زمزمه می کرد که "مره بسیار خوشم آمد و مه امی ره نوت کردم. سرگم. و او ره یک راگ ساختم بنام ازره."
این راگ تا حال از رادیو تلویزیون افغانستان نشر نشده است. تنها همان بخش مصاحبه از سانسور در امان مانده است. کسی گفت که ظاهرا رادیو تلویزیون از نشر این راگ  تا حال جلوگیری کرده است.

     

راگ ازره ساخته استاد سرآهنگ با شعر بیدل:

 

ز من عمریست و می گردد جدا دل
ندانم با که گردید آشنا دل
جمالت منزل چشم است و کو چشم
غمت باب دل است اما کجا دل
ز خاک ما قدم فهمیده بردار
 مبادا بشکنی در زیر پا دل
مزن ای بی خبر لاف محبت
مبادا آب‌ گردد از حیا دل
گرفتارم گرفتارم گرفتار
نمی‌دانم نفس دام است یا دل
درین محفل ‌کسی محتاج‌ کس نیست
 همین کار دل افتاده‌ ست با دل

0 comments Posted by نسیم فکرت

شیعه و سنی: مبنای جهانی شدن

شما بفرمایید فرق بین ایدیالوژی های دینی داعشیان به رهبری ابوبکر بغدادی در عراق-سوریه و این جمع هزاره شیعی در افغانستان چیست؟ آرزوهای دیرینه داعشیان هم گسترده شدن دامن اسلام با حکومت جهانی این دین بود. داعشیان با خشونت و کشتار سنت محمدی می خواستند جهان را فتح کنند ولی شیعیان با این تفاوت که خشونت نمی کنند، دقیقا همان آرزو و ایدیالوژی را بیان می کنند. آیرونی آرزوی تشکیل حکومت جهانی مهدی در اینجاست که خود هزاره ها قربانی کشتارهای سیستماتیک همین نوع دیدگاه جهانی شدن دین محمدی است. کسی که این آیرونی را درک نکند، مانند این است که علاقمند نیست از عقل سلیم استفاده کند.

وقتی به ایدیالوژی شیعیان دقت کنیم تقریبا فرق چندانی با سنی های افراطی ندارد. فرقش این است که به جایی محمد، نام مهدی را گذاشتند ورنه دیدگاه "جهانی شدن" مبنای هر دو مذهب است. حقیقت این است که دین شیعه همانقدر داعشی است که دین سنی است. اگر می خواهید شباهت های این دو را ببینید، وضعیت جامعه ایران بعد از انقلاب ایران را مطالعه کنید که پس لرزه اش حتی به هزاره جات رسید. ملایان مساجد، آلات موسیقی مانند چنگ و دمبوره یا دنبوره ها را شکستند. شادی و خوشی را قدغن کردند و به جایی آن ماتم و اندوه را جانشین کردند. روحیه دل زنده بودن و شادمانی را از هزاره ها ستاندند. تا دهه 1970 میلادی، مردم هزاره، مرد و زن، با هم رقص و پایکوبی می کردند. سنت های شاد و طربناک شمنیسم (shamanism) داشتند. حالا از آنها خبری نیست. جایی آن را حزن و اندوه داستان ساختگی کربلا گرفته است.

طالبان را محکوم می کنند که مخالف موسیقی است. تازه شنیدم که شورای علمای بامیان جشنواره دنبوره را منع کرده است و یا می کند. البته چندین سال است که بیانیه صادر می کند. وقتی یک انگشت انتقاد به طرف دیگران نشان می گیرید، سه انگشت به سمت خود تان هم بگیرید! اسکرین شات را از اینجا برداشتم.

1 comments Posted by نسیم فکرت

بیرحمی و لودگی انسانی

آمریکا می گوید اسرائیل حق دارد بر سر فلسطینی ها بم ببارد. بعد از یک دوره کشتار و تخریب و دربدری هزاران انسان بیگناه دیگر، راه های برای تطمیع و آرام نگاه داشتن مردم هم در نظر می گیرد. حالا آمریکا 75 میلیون دالر برای بازسازی غزه به فلسطینی ها قول داده است. در گزارش ها خواندم که بازسازی مناطق تخریب شده در غزه از یک دهه قبل هنوز تکمیل نشده است. در طی حملات بیرحمانه اسرائیل که 11 روز دوام داشت، حدود دو هزار خانه به کلی ویران شد و بیشتر از 15 هزار خانه دیگر صدمه دید. یک دهه دیگر وقت میگیرد تا دوباره بازسازی شود ولی ممکن است قبل از آن چندین هزار خانه دیگر دوباره ویران شود چون حمایت بی قید و شرط آمریکا از دولت ستمگر اسرائیل بی پایان است. 

آیرونی این نوع کمک های خیرخوانه آمریکا را می بینید؟ معنی اش این است که ما از اسرائیل حمایت می کنیم که هر کاری از دستش براید در حق شما بکند ولی ما شما را هم در بازسازی کمک می کنیم. یعنی هم در ویرانی شما شریکیم و هم در بازسازی. بیعدالتی بی حد و حصر را می بینید!

0 comments Posted by نسیم فکرت

روایت رنج انسان هزاره

من اندک اندک بدبین می شوم به دیدگاه های افراد نسبت به مرگ و زندگی. به این بدبین می شوم که می گویند هرچقدر هم که ما را از بین ببرید دوباره بلند می شویم و قویتر از گذشته. این نوع نگاه شاعرانه و رمانتیک به مرگ، ما را از واقعیت امر (که مرگ پایان زندگی است) دور می کند. این نوع دیدگاه به زندگی، مرگ را یک امر انتزاعی و غیرحسی جلوه می دهد دقیقا شبیه تصویری که مذهب  از زندگی ترسیم می کند: یک موجودیت موقتی و تا حدی خیالی. این نوع نگاه ما را از این دور می سازد که مرگ پایان همه چیز و نابودی کل است.

به این بدبین می شوم که ظاهرا هیچ گزینهء دیگری وجود ندارد برای بیان رنج انسان هزاره. شاعرانه ساختن مرگ و نابودی انسان ما را از حقایق روزگاری که در آن میزییم دور می سازد. کشتار دختران جوان را با استعاره بیان می کنند. انسان هزاره درخت نیست که بریده شود و دوباره از نو سبز کند. بلی، درخت ها را می برند، تنه های بزرگ و پوسیده آن به زمین میفتد و سالها بعد جایی آن نهالهء دیگر سبز می کند، آنهم اگر پایمال نشود. مشکل اینجاست که دختران مکتب سیدالشهدا درخت نبودند، آنها نهال های بودند که نیاز به مراقبت و پرورش داشتند. آنها رفتند و دوباره سبز نخواهند کرد. در بستری که آنها رسته بودند خراش و زخم عمیقی ایجاد شده است که هر نهالی سر برآورد نیرومند نخواهد بود.

برای بیان کشتار و خشونتی که نمی شود آن را به زبان گویا بیان کرد نباید از استعاره های شاعرانه و بدیهی سازی کار گرفت. همانطور که کلمه "شهادت" برای نابودی حیات خوب نیست استعاره های شاعرانه هم برای ترسیم فجایع انسانی درست نیست. فجایع باید با زبان عریان و ساده بیان شود. 

من از این نگران و بدبینم که رمانتیزه سازی و شاعرانه جلوه دادن مرگ و نابودی انسان هزاره ممکن است منجر به هنجارسازی بیشتر خشونت و مرگ شود. به این نگرانم که به مرور زمان فجایع هولناکی که امروز انسان هزاره متحمل می شود عادی سازی می شود و جایی شوکه و خشم در برابر جنایت را بی حسی و بی تفاوتی می گیرد. میترسم از آن روزی که قتل و کشتار هزاره دیگر هیچ کسی را تکان ندهد. 

1 comments Posted by Nasim Fekrat

از استیصال

امروز به ان پی آر گوش می دادم، گزارشی پخش کرد در مورد صلح بین فلسطینی ها و دولت اسرائیل. صدای دهل و آواز می آمد. گویا همه خوشحال بودند که دیگر دولت بیرحم و ستمگر اسرائیل سرانجام تصمیم گرفته است تا بم بر سر شان نبارند. چه روزگار نکبت باری! چه روزگار خفت انگیزی! حالا برای زنده ماندن خود باید جشن بگیرند. خوشحال باشند از اینکه دولت سراپا تبعیض و تعصب دست از سر شان برداشته است. بیخیال حقوق بشر و احترام به انسانیت که برای دولت اسرائیل و حامی شان فقط یک جوک است. 

دیگران را به هزار حیله و مکر به گروه های تروریسم و متخاصم به منافع شان تعریف و طبقه بندی می کنند تا راه بیشتری برای حمله و خشونت (فقط از دیدگاه خود شان) قانونی پیدا کنند. وقتی خود بصورت سیستماتیک ترور می کنند و جنایت آپارتاید مرتکب می شوند نه تنها اغماض می شود بلکه تمام جنایت و قصاوت قلبی ها روایت دفاع از خود پیدا می کند. سوال اینجاست که این وضعیت تا چه وقت ادامه پیدا خواهد کرد؟ 

0 comments Posted by Nasim Fekrat